Het leven is zo la-la-lastig (niet)
In ons leven botsen we geregeld op obstakels. Maar zijn al die moeilijkheden echt zo problematisch? Als je een probleem tot de pure feiten herleidt, kan het veranderen in een mogelijkheid. Omdenken heet dat. ’Je bent minder bang van de toekomst als je een tegenslag overwint’, zegt Katrien Vandemeulebroecke (41).
Slecht weer op vakantie, een lastige puber, een sputterend lichaamsdeel … We ervaren allemaal wel eens een situatie waar we zo snel mogelijk vanaf willen. ‘Van nature hebben mensen de neiging om gebeurtenissen negatief te bekijken’, zegt positivist en coach Greet Van Hecke, een van de initiatiefnemers van 30 dagen zonder klagen. ‘Vroeger was een grote dosis wantrouwen handig, want om elke hoek loerde gevaar. Maar nu hindert zo’n houding ons vaak.’
Vroeger was een dosis wantrouwen handig, nu hindert zo'n houding ons vaak
Op zich kan klagen geen kwaad. ‘Negatieve emoties mogen er zijn en mensen hebben soms echt reden tot klagen’, vult medepositivist Ilse Nijs aan. ‘Alleen, op een bepaald moment moet je weer doorgaan. Omdenken kan daarbij helpen, maar ook niet in elke situatie. Soms werkt het, soms niet.’
Fileer het probleem
In het boek Huh?! de techniek van het omdenken legt de Nederlandse grondlegger Berthold Gunster de techniek haarfijn uit. Omdenken is een manier om problemen naar mogelijkheden te veranderen.
De basis is het ontrafelen van je probleem tot een feit. Dat doe je door jouw verwachtingen, vooroordelen en gedachten achterwege te laten.
‘Mensen hebben hoge verwachtingen van het leven’, verduidelijkt Van Hecke. ‘Dat ideale wensbeeld botst vaak met de werkelijkheid. Je ervaart dat als een probleem en raakt ontgoocheld.’
Pas als je je ervan bewust wordt dat je die hersenspinsels beter negeert, fileer je het probleem tot een feit. En dan ontrolt zich een scala aan mogelijkheden.
‘Misschien kun je de situatie gemakkelijk oplossen, kun je jouw verwachtingen bijstellen of is het geen probleem meer’, zegt Nijs. Want is die puber eigenlijk wel lastig? Hoort diens gedrag niet bij het gewone leven, net als files, een regenbui of krakende gewrichten als je ouder wordt?
We kijken vooral hoe we iets fijner kunnen maken in plaats van moeilijk
Maak je leven fijner
Annelore Lehouck (40) van de blog Compleet Geluk treedt Gunster bij. Er komt pas ruimte vrij voor wat er zou kunnen zijn als je loslaat wat er zou moeten zijn.
Als moeder van vier levert ze haast dagelijks een sterk staaltje omdenken. ‘In een groot gezin loopt er altijd wel iets zoals je het niet verwacht. Ik kan dan niet elke keer een dip hebben.’
Vorige zomer verhuisde Annelore met haar gezin naar Oostenrijk om er een B&B te starten. Vriendinnen lagen wakker van haar emigratieverhaal, Annelore niet.
Daar zit haar West-Vlaamse nuchterheid voor iets tussen, geeft ze lachend mee. ‘Ik heb graag dat het vooruitgaat. Ik doe niet aan oeverloos nadenken. Gewoon bam, verder.’
Haar echtgenoot houdt ook niet van poespas. Geen wonder dus dat hun kinderen dezelfde reflex hebben. ‘We voeden hen oplossingsgericht op. Er zijn af en toe moeilijke momenten, dat is het leven. We maken ruimte voor emoties, maar we leren ze om er niet in te blijven hangen.'
'We kijken vooral hoe we iets fijner kunnen maken in plaats van moeilijk. Je maakt het jezelf veel gemakkelijker door open te staan voor anders denken.’
Wil je iets veranderen, denk dan vanuit het grotere plaatje
Een mentaal pianospel
Omdenken blijkt niet gemakkelijk, want er is een constante spanning tussen onze verlangens en de werkelijkheid. ‘Dingen positief bekijken is hard werk, het vraagt de nodige oefening’, zegt Van Hecke.
Gunster vergelijkt omdenken met pianospelen. Dat leer je door het te doen. Tot het in je vingers zit. Geef jezelf dus tijd om er goed in te worden, maar begin er gerust vandaag al mee.
Onderwijsadviseur Steven Mannens (48) heeft intussen de kneepjes van het omdenken stevig onder de knie. Hij helpt leerkrachten en directieteams bij hun ontwikkeling en verweeft omdenken in zijn methodieken.
‘Wil je iets veranderen, denk dan vanuit het grotere plaatje. Als een leerkracht bijvoorbeeld zegt: Ik vind dat leerlingen me te veel onderbreken, dan is dat een persoonlijke mening en loop je snel vast.'
'Als diezelfde leerkracht zegt: Binnen onze school vinden we respect belangrijk en iemand laten uitpraten hoort daarbij, dan heb je meteen een ander, breder verhaal waar je iets mee kunt.’
‘Wat ook werkt, is rechtuit vragen waarmee je beter zou stoppen. Als ik dat vraag aan een team waar het moeilijk loopt, kijken ze eerst verbaasd: Wat vraagt die nu? Vervolgens omschrijven ze moeiteloos wat hen tegenhoudt om goed te functioneren. Iets waar ze daarnet de vinger nog niet konden opleggen.’
Verken nieuwe horizonten
Stoppen met wat niet werkt, en doorgaan met wat wel werkt, is ook iets wat Katrien Vandemeulebroecke kent. ‘Samen met mijn man baatte ik een camping uit. Dat eindigde met een financiële kater, maar we hebben er lessen uit getrokken. Bij mij overheerst het gevoel dat die camping een fantastische ervaring was.’
Soms wordt Katrien naïef genoemd, geeft ze toe. ‘Nochtans sta ik zeker stil bij moeilijke momenten en ik leer eruit als iets fout gaat. Dat houdt me echter niet tegen om optimistisch nieuwe horizonten te verkennen.’
‘Als je een tegenslag te boven komt, ben je minder bang voor tegenslag in de toekomst. Je weet: het hoeft geen ramp te zijn. Veel mensen zijn bang van het onbekende. Ze houden zich bijvoorbeeld krampachtig vast aan een vast contract.'
'Net toen ik vastbenoemd zou worden, stopte ik als leerkracht. Mensen verklaarden me zot. Maar ik wilde niet dat het me zou belemmeren, want ik heb regelmatig een nieuwe uitdaging nodig. En oké, het kan mislukken, maar voor hetzelfde geld heb je de tijd van je leven. Hoe meer je dat ervaart, hoe beter het je lukt.’
Als je een tegenslag te boven komt, ben je minder bang voor de toekomst